"Dit was een unieke kans: 100 jaar oude verhalen opgraven over dood en verwoesting, leven en overleven"

Arnout Hauben trekt opnieuw naar het front van de Eerste Wereldoorlog in 'Ten oorlog special: onder Vlaamse velden'

Langemark, een slaperig dorpje in de Westhoek. In april 2016 startten hier de graafwerken voor de aanleg van een nieuwe gaspijplijn, 8 kilometer lang, dwars door Vlaamse velden. Deze plek was honderd jaar geleden het decor van de Eerste Wereldoorlog.

Maar voor de gaspijplijn de grond ingaat, mogen archeologen hun werk doen. Eén van hen is televisiemaker Arnout Hauben. Het resultaat ziet de kijker vanaf 29 augustus in 'Ten oorlog special: onder Vlaamse velden'.

Ooit woedde in het gebied de genadeloze, allesverwoestende Groote Oorlog, die het leven kostte aan honderdduizenden mensen. Duitse, Belgische, Franse, Britse, Canadese, Nieuw-Zeelandse,… soldaten vochten hier een bittere strijd om elke vierkante meter van de kleiige grond. Honderd jaar later wordt het litteken nog één keer opengereten. De kanonnen zwijgen al lang, de Vlaamse velden allerminst.

Schop en truweel

Na de eerste reeks van Ten oorlog, waarin Arnout Hauben de frontlijn van Nieuwpoort tot Gallipoli bewandelde, trekt hij opnieuw naar het front van de Eerste Wereldoorlog. Deze keer is hij gewapend met schop, truweel en veiligheidshelm. Hoewel hij de geschiedenis van deze oorlog intussen goed kent, blijkt de confrontatie met het oorlogsverleden bijzonder rauw te zijn.

Onder begeleiding van WOI-archeologen Simon Verdegem en Maarten Bracke gaat hij op zoek naar kleine vondsten waar soms een groot verhaal achter schuilt. De opgravingen leggen niet alleen wapens en munitie bloot, maar ook loopgraven, schuilplaatsen en alledaagse, persoonlijke gebruiksvoorwerpen. En ze vinden ook menselijke resten.

Tussen de opgravingswerken door praat Arnout met de omwonenden langs het gastraject, voor wie de Eerste Wereldoorlog nog altijd deel uitmaakt van de dagelijkse realiteit. Met zijn typische, ontwapende interviewstijl weet Arnout opnieuw de juiste snaar te raken en vindt hij verhalen waarin heden en (oorlogs)verleden elkaar de hand geven.

Terug ten oorlog

Na de eerste twee reeksen had Arnout zich voorgenomen om geen programma’s meer over de oorlog te maken, maar het bloed kruipt blijkbaar waar het niet gaan kan.

Arnout:

“Na me meer dan vier jaar in de Eerste en Tweede Wereldoorlog te hebben vastgebeten, was ik er rotsvast van overtuigd: voor mij geen oorlog meer. Al die verhalen over geweld en ondraaglijk leed kruipen niet in de koude kleren. En bovendien wilde ik niet dat de kijkers me enkel met de oorlog zouden gaan associëren. Maar één telefoontje van archeoloog Simon Verdegem in oktober vorig jaar deed me van mening veranderen. Of ik een programma wilde maken over de archeologische opgravingen in Langemark?

Onder de aarde lagen al honderd jaren verhalen over dood en verwoesting, over hoop en wanhoop, over leven en overleven, in onvoorstelbare omstandigheden. Die verhalen wilden ze opgraven. Ik was op dat moment volop bezig met een ander programma en ik had al een overvolle agenda. Maar ik wist meteen: dit is een unieke kans, dit is te mooi om te laten liggen. En daar heb ik geen seconde spijt van gehad. Het werd een ervaring die me diep heeft geraakt, en die me – ondanks alles wat ik al leerde en wist – toch op een andere manier naar de Eerste Wereldoorlog heeft doen kijken.”

Afleveringen

Aflevering 1

Langemark, 22 april 1915. Duitse Stinkpioniere draaien hun gasflessen open en een vuilgroene gaswolk drijft langzaam maar zeker in de richting van de vijandelijke linies.

Het gas vult de longen van Franse soldaten, die happend naar adem doodvallen. De eerste gasaanval in de geschiedenis is een feit. Op dezelfde plek wordt een eeuw later een nieuwe gaspijplijn aangelegd. Toeval? Ironie? Hoe het ook zij, de vondsten die Arnout en de archeologen aan de oppervlakte brengen, schetsen een verhaal dat tegelijk gruwelijk en fascinerend is.

Aflevering 2

Een Rode Draak waakt over de heuvel nabij Pilkem. Hier bestormden soldaten van de 38th Welsh Division op 31 juli 1917 de Duitse stellingen. Samen met de Syrische archeoloog Adonis graaft Arnout een Duitse loopgraaf uit. Hij liet het slagveld in zijn thuisland achter zich, om hier te graven naar de resten van een andere gruwelijke oorlog.

Aflevering 3

De Steenbeek is een onbeduidend beekje in het West-Vlaamse landschap. Maar toch speelde deze beek, als natuurlijke hindernis, een niet onbelangrijke rol in de geschiedenis van de oorlog. Het gebied lag ook lange tijd achter de Duitse frontlijn. Arnout en archeoloog Maarten graven een afvalput uit en doen daarbij verrassende ontdekkingen.

De makers

Ten oorlog special: onder Vlaamse velden is een productie van De chinezen. Dit productiehuis werd in november 2011 opgericht door Mikhael Cops, Elke Neuville en Arnout Hauben.

Arnout Hauben (°1976):

Arnout Hauben is televisieregisseur en reporter. Hij begon zijn carrière bij Woestijnvis waar hij meewerkte aan programma's als Het geslacht De Pauw, Meneer doktoor en Man bijt hond. In 2006 maakte hij zijn eerste auteursdocumentaire, Geel, een poëtische observatie van vier psychiatrische patiënten en hun pleeggezinnen. In 2010 stapte Arnout voor Man bijt hond naar Compostela en hield hij een videodagboek bij dat later herwerkt werd tot een achtdelige reeks voor Eén: Weg naar Compostela.

Voor de eerste reeks van Ten oorlog trok Arnout met Mikhael Cops en Jonas Van Thielen langs de frontlijn van de Eerste Wereldoorlog. Twee jaar later trok Arnout zijn stapschoenen terug aan voor de tweede reeks van Ten oorlog. Samen met zijn vrienden Mik en Jonas wandelde hij opnieuw door Europa, ditmaal in de voetsporen van de bevrijdende geallieerde legers tijdens de Tweede Wereldoorlog.