Durf te vragen: ‘Heeft niet iedereen een beetje een autistisch kantje?'

2 januari 2023 - In Vlaanderen leven naar schatting 66.000 mensen met een autismespectrumstoornis (ASS). Bij velen van hen is het onzichtbaar waardoor ze vaak botsen op heel wat onbegrip. ‘Heeft niet iedereen een beetje een autistisch kantje?' 'Moet je niet gewoon een beetje meer je best doen?’  Deze en nog vele andere vragen worden voorgelegd aan Ynske, Marc, Laila, Sven, Stijn, Maarten, Dominique en Laïs. Acht unieke mensen, acht mensen met autisme. Stijn denkt in patronen, Maarten heeft door zijn autisme te kampen met angsten en depressies, en Dominique vindt zichzelf soms "gênant raar".

Siska Schoeters gaat op bezoek bij Sven die in een chocoladeatelier werkt met anderen met ASS en ze wordt door Marc uitgenodigd voor een inleefsessie, om te weten hoe het is om met autisme te leven.

Durf te vragen over autisme: woensdag 4 januari om 20.50 uur op Eén en al vanaf 6.00 uur 's ochtends op VRT MAX.

Durf te vragen is een programma van Roses are blue voor Eén.

De getuigen

Marc (65) - Kontich

Marc heeft zo’n 20 jaar geleden de diagnose van ASS gekregen. Hij is altijd leerkracht fysica, scheikunde en wiskunde geweest. Na zijn pensioen wou hij graag iets doen waarbij hij mensen kon inspireren. Zo ontwikkelde hij de inleefsessies die via de Vlaamse Vereniging voor Autisme gegeven worden. Door de sessies kan men zelf ervaren hoe het is om ASS te hebben. “Ik heb vaak het gevoel dat ik niet thuishoor in deze wereld. Mensen vragen mij om mij aan te passen, ik pas mij 94% van de tijd aan elke situatie aan.”

Ynske (40) - Mechelen

Ynske is manager bij een ICT-bedrijf. In een nieuw samengesteld gezin is ze mama en plusmama. Sinds enkele jaren weet ze dat ze autisme heeft en dat was voor haar een hele opluchting, eindelijk vielen er puzzelstukjes in elkaar. Hierdoor had ze ook niet meer het gevoel dat het aan haar lag. “Mijn hoofd is een zekeringskast die 's morgens aanstaat en dan maar hopen dat ik het haal tot de avond.”

Dominique (46) en Laïs (15) - Zuienkerke

Dominique en Laïs zijn een moeder en dochter met ASS. Dominique heeft een late diagnose gekregen, pas op haar 24ste. Laïs heeft haar diagnose dan weer gekregen toen ze ongeveer 2,5 jaar was. Het feit dat ze allebei autisme hebben, helpt heel erg. Ze begrijpen elkaar. Toch gaat dat niet vanzelf; Dominique heeft altijd geprobeerd om haar dochter zo goed mogelijk inzicht te geven in haar autisme.  “Als jongere heb ik me vaak heel eenzaam gevoeld, niemand begreep mij. Ik wou dat mijn dochter een ander leven zou hebben dan ik, ik benoem alles wat ASS is.”

Maarten (21) - Hasselt

De 21-jarige Maarten is verzot op muziek. De diagnose van ASS heeft hij gekregen op zijn dertiende, sindsdien voelt hij zich ‘raar’ met een reden. Door zijn autisme heeft hij te kampen met depressies en angsten. Zijn autisme is onzichtbaar en dus denken anderen vaak dat het goed gaat met hem, terwijl dat niet altijd zo is. “Ik wil zo graag leven als iemand zonder autisme, maar kan dat niet. Ik heb het moeilijk om dat te aanvaarden.”

Laïla (31) - Rumst

Laïla is een jonge mama die erg houdt van lezen en taal. Ze voelt zich anders en heeft vaak het gevoel dat mensen haar niet begrijpen. Sinds ze op haar 29^ste de diagnose van autisme heeft gekregen, vallen de puzzelstukjes in elkaar en voelt ze zich minder eenzaam. “Ik heb soms het gevoel dat ik enkel mezelf kan zijn als ik alleen ben.”

Stijn (29) - Jabbeke

Stijn werkt deeltijds als administratief medewerker. In zijn vrije tijd maakt hij films en documentaires.  Veranderingen zijn de grootste hindernissen in Stijns dagelijks leven. Hij leeft volgens lijstjes en scripts. Vroeger was hij niet gelukkig, maar nu wel: hij heeft leren aanvaarden wat ASS is en probeert dat ook uit te leggen aan anderen. “Geen Stijn zonder patronen. Mijn leven bestaat uit lijstjes en scripts.”

Sven (46) - Herentals

Chocolatier Sven werkt in een atelier voor mensen met autisme. Hij is een kei in puzzels maken en houdt enorm van fotografie en de kunststeden in België. De diagnose van autisme kreeg hij toen hij twaalf jaar was. “Autisme is iemand die leeft in zijn fantasiewereld, alles moet tiptop in orde zijn, de tiptopinorde-ziekte"