Factcheckers: Is de internetsnelheid altijd zo snel als wordt beloofd? Is de job van moderator zo zwaar als wordt beweerd? Is het gebruik van pen en papier de ideale manier om te onthouden? 

Maandag 22 april 2024 - In een wereld die steeds meer gedigitaliseerd geraakt, blijven Britt Van Marsenille, Jan Van Looveren en Thomas Vanderveken feiten checken in een nieuw seizoen van Factcheckers. In de derde aflevering voert Thomas de ene na de andere snelheidstest uit om te checken of je als consument altijd de internetsnelheid krijgt die jou wordt beloofd. Britt wordt voor één dag zelf moderator op een van de sociale media-kanalen van VRT. Ze ontdekt dat deze job in de praktijk toch heel iets anders is dan wat de mediaplatformen ons soms laten geloven. En Thomas voert een experiment uit met scholieren die hij notities laat nemen tijdens de les, enerzijds met pen en papier en anderzijds met de laptop. 

Zes afleveringen lang zetten de drie Factcheckers hun beproefde technieken in om feit van fictie te onderscheiden: diepgravend onderzoek, groots opgezette experimenten en spraakmakende testen. En in seizoen vijf doen ze dat voor checks die allemaal iets te maken hebben met de digitale wereld.

De derde aflevering van Factcheckers: woensdag 24 april om 20.45 uur op VRT 1 en VRT MAX.

Factcheck: De beloofde internetsnelheid is altijd correct

Voer de term ‘internet’ in een zoekrobot in en je wordt om de oren geslagen met advertenties voor en artikels over ultrasnelle internetabonnementen, deals voor indrukwekkende downloadsnelheden en internet dat sneller is dan snel. Maar ook de klachten over te trage internetverbindingen zijn haast niet te tellen. Heel veel consumenten hebben blijkbaar het gevoel dat ze bij hun internetabonnement niet krijgen waarvoor ze betalen. 

Komt de beloofde snelheid van je internetabonnement dan echt zo zelden overeen met de werkelijkheid? En beloven operatoren eender wat in de jacht op nieuwe klanten? Het zijn vragen waarop Thomas een antwoord probeert te krijgen. Hij voert daarvoor snelheidstesten uit bij de grote internetaanbieders van ons land, vraagt het BIPT (Belgisch Instituut voor Postdiensten en Telecommunicatie, de regulator voor telecom) om advies en gaat te rade bij de ombudsman voor telecommunicatie. Met de inzichten die hij hierbij verworven heeft, trekt hij naar de grote operatoren zelf en voelt hen aan de tand. De uitkomst van dit gesprek en een antwoord op de vraag of de beloofde internetsnelheid altijd correct is, krijg je te horen en te zien op woensdag 24 april. 

Thomas Vanderveken: "Ik snap dat je als telecomoperator wil uitpakken met de hoogst haalbare theoretische internetsnelheden. Maar dat de klantendienst van zo’n operator dan openlijk toegeeft dat in vele gevallen in de realiteit amper 50% van die snelheid gehaald wordt, daar kan ik dan weer helemaal niet bij!"

Factcheck: De job van moderator is niet zo simpel als het lijkt

Dat sociale media niet altijd een positieve invloed hebben op ons sociaal gedrag, is een open deur intrappen. Er lijkt geen rem te staan op de stroom aan beledigingen, wansmakelijke beelden en ongepast gedrag op het internet. ​ 

Je zou er haast door vergeten dat de vele posts die op sociale media verschijnen, wel degelijk op een of andere manier gecheckt worden. Zo maken de grote sociale media-kanalen gebruik van AI om automatisch berichten te scannen op hun inhoud vooraleer ze online getoond worden. Daarnaast schakelen diezelfde bedrijven ook mensen van vlees en bloed in om berichten en beelden te filteren, de zogenaamde content moderatoren. ​ 

En dat controleren van posts blijkt een uiterst belangrijke job te zijn. Er wordt dan ook alles aan gedaan om de functie van moderator zo aantrekkelijk mogelijk voor te stellen. Maar verschillende moderatoren zelf beweren dan weer dat de job weinig aantrekkelijks te bieden heeft. Sommigen noemen modereren een nachtmerrie. Verschillende moderatoren zouden zelfs kampen met een posttraumatische stressstoornis. Britt wil aan den lijve ondervinden wat hier allemaal van aan is en trekt op onderzoek uit. Voor één dag draait ze zelf ook mee met de moderatoren van de nieuwsdienst van de VRT. 

Britt Van Marsenille: "Ik heb voor mijn check contact opgenomen met de grote sociale media-kanalen zelf … of liever gezegd: ik heb geprobeerd om contact met hen op te nemen. Want in sociaal contact waren die precies toch niet zo sterk. Het was een ramp om daar iemand te pakken te krijgen."

Factcheck: Je onthoudt beter door te schrijven dan door te typen

In ons onderwijs is de laatste jaren fors geïnvesteerd in nieuwe technologieën. Minister voor Onderwijs Ben Weyts kondigde aan dat hij voor elke leerling vanaf het vijfde leerjaar een laptop wil voorzien. Het lijkt vanzelfsprekend dat de overheid de digitale geletterdheid van onze jeugd stimuleert. ​ 

Toch is het misschien niet onverstandig om even stil te staan bij die grote focus op digitalisering … zeker als je weet dat in Zweedse scholen de laptops ondertussen zelfs opnieuw ingewisseld werden voor pen en papier. De reden? Blijkbaar zouden leerlingen die met pen en papier notities maken, de leerstof beter onthouden dan zij die een laptop gebruiken. Straf als dat zou kloppen en alleszins de moeite waard om dit te factchecken, denkt Thomas. Hij zet een test op poten in een middelbare school en neemt zelf ook plaats aan de schoolbanken. Ondersteunt de uitkomst van zijn experiment de beslissing van de Zweedse scholen? Of blijkt het inruilen van computer voor pen en papier net een vergissing te zijn? Je ontdekt het in de derde aflevering van Factcheckers. 

Thomas Vanderveken: "Om dit experiment zo grondig mogelijk te kunnen uitvoeren, heb ik me laten begeleiden door professor Bert De Smedt van de faculteit Pedagogische Wetenschappen van KU Leuven. En ik moet zeggen dat ik toch geschrokken ben van zijn conclusie bij de resultaten van dit experiment." 

Factcheckers maakt deel uit van het VRT-aanbod rond digitale inclusie, met de steun van de Vlaamse overheid.