Tine Embrechts neemt je mee naar het gedroogde… euh beloofde land in 'Menopauzia'

Vrijdag 18 oktober 2024 - Tine Embrechts is bijna 50 en staat voor de menopauze. Een deur die ze nog niet meteen wil openen, maar waar veel vrouwen vroeg of laat toch door moeten. In Menopauzia, een driedelige reeks vanaf 31 oktober te zien op VRT 1, bereidt Tine zich voor op die menopauze. In de hoop de overgang zo vlot mogelijk te maken, gaat ze zich informeren bij ervaringsdeskundigen en experten. En in de hoop de overgang zo aangenaam mogelijk te maken, doorspekt ze Menopauzia met sketches en liedjes over deze grootse verandering in het vrouwenlijf.

Want meer leren over de menopauze is broodnodig: maar liefst 77% van de vrouwen ondervindt klachten tijdens de overgang, waarbij opvliegers de meest voorkomende klacht is. In 1880 was de gemiddelde levensverwachting van de Vlaamse vrouw 46 jaar, de meeste vrouwen kwamen dus niet in de overgang. Vandaag is de gemiddelde levensverwachting 84 jaar en brengen vrouwen dus één derde van hun leven door in de menopauze. Niet enkel in het privéleven, maar ook op de werkvloer kan de (peri)menopauze impact hebben. 40% van de werkende vrouwen is ouder dan 45 jaar en dus (peri)menopauzaal. 1 op de 10 vrouwen neemt ontslag door klachten die rechtstreeks te wijten zijn aan de perimenopauze of menopauze. Accurate wetenschappelijke info is dus broodnodig. Vandaag, op de Internationale dag van de menopauze, kondigt Tine daarom Menopauzia aan.

Tine Embrechts: “In mijn hoofd ben ik – denk ik – nu wel voorbereid op die menopauze. Ook al lijkt die soms pure horror, er zijn wel degelijk oplossingen. Ik blijf zorg dragen voor mezelf en ik blijf er vooral mee lachen. Laat mevrouwtje menopauze maar komen, deze overgangster is er klaar voor.” ​ 

Prof. Dr. Herman Depypere: “De menopauze moet veel aandacht krijgen, ook van de man. Het is bepalend voor een derde van het leven van de vrouw.”

De overgangsters

Tine nodigt bij haar thuis aan tafel elf bekende vrouwen uit. Vrouwen die in de overgang zitten of er al voorbij zijn: collega-actrices Els Dottermans, Barbara Sarafian en Ann Pira, politici Hilde Crevits, Gwendolyn Rutten en Maggie De Block, ex-judoka Ingrid Berghmans, fotograaf Lieve Blancquaert, tv-chef Dagny Ros, zangeres Nikkie Van Lierop en ex-fotomodel Phaedra Hoste. Allemaal vertellen deze ‘overgangsters’ open over het wee en gelukkig ook het wel van de menopauze. ​ 

Naast ervaringsdeskundigen komen ook experten aan bod: Herman Depypere (gynaecoloog en voorzitter van de menopauzevereniging in België), Milie Nwoyé (gynaecoloog, die meeschrijft aan de menopauzerichtlijnen in België), Goedele Liekens (medisch seksuoloog), Birgitte Schoenmakers (prof. huisartsgeneeskunde), Liesbeth Gijsel (wetenschapsjournalist), Ruth Delbeke (menopauzeconsulent) en Sandra Peeters (loopbaancoach). ​ 

De menospotters

Maar in Menopauzia is het zeker niet al kommer en kwel: er kan ook gelachen worden. Tines grote held Hugo Matthysen kroop in de ziel van de menopauzale vrouw en zorgde zo voor vermaak bij al dat leed. Hij schreef acht verrassend geloofwaardige liedjes over de overgang, met Ronny Mosuse als producer. Een sprankelend gelegenheidskoortje bestaande uit Tine, Barbara Sarafian en Els Dottermans brengen de nummers met veel pathos en de nodige glamour. De drie actrices duiken ook op in enkele sketches (geschreven door Jan Dircksens). Ze spelen onder andere de ‘menospotters’: drie post-menopauzale vrouwen die overgangssymptomen gaan spotten in het wild (meer bepaald de plek waar menopauzale vrouwen samentroepen: het tuincentrum). ​ 

Zo trekt Tine samen met de kijker naar Menopauzia, het beloofde land waar veel vrouwen ooit terecht komen. Om het met de gezongen woorden van Hugo Matthysen te zeggen: “’t Is daar niet alle dagen feest. Maar ja, waar wel?” 

Menopauzia: vanaf 31 oktober elke donderdag rond 20.40 uur op VRT 1 en via VRT MAX.

De vrouwen van Menopauzia

Lieve Blancquaert (61) 

Naast gewrichtspijn, slaapproblemen en de typische vapeurs had Lieve vooral last van het mentale. Ze herinnert zich nog haarfijn het moment waarop ze de menopauze voor het eerst voelde binnenkomen. Ze stond op een kruispunt en dacht: "ik wil hier weg, weg van mijn leven." Even later bleek dat gevoel te komen door de menopauze en dat was een grote opluchting. Lieve neemt al enkele jaren hormonen en voelt zich daar goed bij. ​ 

“Er was geen kleur meer in mijn leven. Alles werd grijs, ik was grijs, mijn wereld werd grijs.” 

Els Dottermans (60) 

Els Dottermans en Tine Embrechts acteerden in een ver verleden samen in het Peulengaleis. Nu vinden ze elkaar terug, ze praten met elkaar over de menopauze en acteren en zingen opnieuw samen. Els had weinig overgangsklachten, maar voelde wel de verandering. Ze paste haar levensstijl aan: gezonder eten, beginnen te lopen en vooral een positieve mindset hebben. 

“Tijdens je menopauze is het echt goed om te stoppen met drinken, omdat je zo labiel bent.”

Nikkie Van Lierop (61) 

Nikkie was zangeres bij Lords of Acid en Praga Kahn. Samen met schrijver Jeroen Olyslaegers heeft ze nu een rustiger leven. Ze had last van opvliegers en daarnaast kreeg sopraan Nikkie nog een onverwacht menopauzesymptoom: met het zakken van het oestrogeen daalde ook haar stem. Na lang twijfelen neemt ze nu hormoontherapie. Ze heeft wel een probleem: door de brainfog – nog zo een typisch kwaaltje – vergeet ze wel eens haar hormoongel te smeren. 

"Ik wou absoluut geen hormonen nemen, maar ben toch gezwicht, omdat ik mezelf onuitstaanbaar vond en omdat ik het leven niet meer tof vond. Probleem is dat ik door mijn vergeetachtigheid ’s avonds vergeet of ik ’s morgens wel oestrogel gesmeerd heb.”

 Ingrid Berghmans (63) 

Ingrid Berghmans was een vrouw waar Tine in de jaren 80 erg naar op keek. Ze werd sportvrouw van de eeuw, ​ haalde 6 wereldtitels, 7 Europese titels en Olympisch goud binnen. Ingrid hield haar gezonde levensstijl aan en had weinig last van de menopauze. Ze hamert op blijven bewegen: "je lichaam is je belangrijkste machine. Als je die in de garage zet, dan roest die." Net als Tine heeft Ingrid een jongere vriend. Tine komt graag te weten hoe die omging met haar veranderende lichaam. 

“Mijn eerste vapeur vond ik grappig. Ik heb in mijn leven zoveel gezweet, ik moest er zoveel voor werken en ineens drupte het gewoon vanzelf.”

Gwendolyn Rutten (49) 

Gwendolyn Rutten is de jongste vrouw die langskomt bij Tine. Toen ze uitgenodigd werd, wist ze nog maar net dat er iets als ‘perimenopauze’ bestond. Dat ze er middenin zat en dat het de verklaring was voor vele onverklaarbare klachten, kwam voor Gwendolyn als een verrassing en een openbaring. Voor haar is hormoontherapie de oplossing en ze hoopt dat over de overgang praten veel vrouwen helpt. ​ 

“Wij zijn de helft van de bevolking, we maken dit zo goed als allemaal mee en toch is er geen beleid op afgestemd, wordt het weggemoffeld. Ik ben er zeker van: als alle mannen hier door moesten gaan, dan stond dit bovenaan de agenda.”

Dagny Ros (52) 

Dagny Ros is bij ons vooral bekend als de enthousiaste IJslandse tv-chef. Vroeger deed ze duizend dingen op één dag, sinds de overgang doet ze het rustiger aan. De menopauze werd bij haar fout gediagnosticeerd als burn out, iets wat nog vaak gebeurt in de medische wereld. In IJsland zijn veel vrouwen fan van hormoontherapie en van het buitenleven. Beide blijken voor Dagny de menopauze draaglijk te maken. ​ 

"Ik had altijd klachten en ik wist niet wat het was, tot mijn IJslandse vriendinnen zeiden: ‘Dagny, menopauze!’ In België had geen enkele dokter dat tegen mij gezegd.”

Barbara Sarafian (56) 

Barbara is door de overgang en daar is ze blij om. Ze kan nu de positieve kant van die menopauze zien, maar ook vertellen wat er Tine te wachten staat en hoe ze er best mee omgaat. Haar lichaam veranderde zodanig dat ze heel veel verschillende diëten heeft geprobeerd. Uiteindelijk is ze gezwicht voor hormoontherapie en dat helpt.

“Op een bepaald moment had ik zodanig veel brainfog dat ik niet meer durfde autorijden. Ik was bang voor het verkeer, bang voor de traagheid van mijn reflexen.”

 Maggie De Block (62) 

Maggie De Blocks eerste opvlieger was in de ministerraad. Als huisarts wist Maggie wat haar te wachten stond. Ze wist dat bewegen belangrijk was en begon te zwemmen. Ook de kracht van humor en relativering mag je niet onderschatten. Toen haar moeder in de menopauze zat, nam Maggie haar mee naar Tina Turner, om aan te tonen dat je nooit te oud bent om zot te doen. ​ 

“Ik kreeg mijn eerste opvlieger in de ministerraad. Laurette Onkelinx vroeg: ‘Ga je wenen? Je bent zo rood.’ Ik zei: ‘Nee, ik heb een vapeur.’ Ze begreep het meteen. Elio di Rupo was toen eerste minister en hij deed alsof hij het niet gehoord had.”

Phaedra Hoste (53) 

Phaedra Hoste had een grootmoeder – haar marrainetje – die openlijk over haar opvliegers praatte. Naast opvliegers krijgt Phaedra zelf ook te maken met haarverlies, gewichtstoename, moodswings en brain fog. Toch ziet ze ook de voordelen van het ouder worden en hamert ze op het belang om er met je man over te praten. ​ 

"Duizelen, bijna van mijn sus vallen, huilen, extreme moodswings. Ik dacht: ik ga dood. Of ik zit in een depressie.”

Ann Pira (59) 

Het is voor het eerst dat Ann Pira met iemand over de menopauze praat. Een mooi bewijs dat het voor veel vrouwen nog een taboe is. Ann had veel last van opvliegers en paniekaanvallen, wat het acteren op de set van Thuis soms lastig maakte. Ze begon heel bewust met haar lichaam om te gaan: veel yoga, zwemmen en geen suiker meer. Ann komt uit een biologisch nest, hormoontherapie was voor haar geen evidente keuze. Na grondige research en gesprekken met haar dokter besloot ze toch hormonen te nemen. 

“Ik wist niet wat er gebeurde. Het was emotioneel heel zwaar. Ik kreeg paniekaanvallen om te gaan werken, ik durfde niet meer te acteren, ik kon geen teksten meer onthouden, echt faalangst. Ik wou met alles stoppen.”

Hilde Crevits (57)

Hilde Crevits wilde aanvankelijk liever niet getuigen over dit thema, dat in haar ogen te privé was. Haar jongere kabinetsmedewerksters konden haar overtuigen om er toch over te praten. Ze wilde wel meteen een statement maken en gaan lopen met Tine, in plaats van aan de koffietafel te zitten. Voor Hilde geen hormonen, maar wel sport en gezond leven. Ze haalde ook iets positiefs uit de overgang. Ze werd zelfzekerder op werkgebied en staat rustiger in het leven: “Vroeger had ik het gevoel: ik krijg een kans, maar kan ik het wel? Nu heb ik het gevoel: ik kan het, maar wil ik het wel?” 

“Je moet de menopauze niet problematiseren, maar het is wel een verandering in je lichaam. Het is een ander lichaam, je moet er aan wennen, maar je moet het ook graag zien.”

De experts van Menopauzia 

Milie Nwoyé 

De Amerikaans-Belgische Dr. Milie Nwoyé is gynaecoloog in de Verenigde Staten en in België. Ze studeerde aan de Northwestern University Medical School in Chicago en verhuisde kort nadien naar België. In de Verenigde Staten bestaan er al langere tijd richtlijnen rond menopauze. Dr. Nwoyé schrijft vandaag bij ons mee aan de richtlijnen voor een Belgisch menopauzebeleid. 

“Hormonen zijn niet de enige oplossing. Meer bewegen en anders gaan eten is ook een oplossing. En vrouwen kunnen verwachten dat hun klachten stoppen na gemiddeld 7,5 jaar.”

Birgitte Schoenmakers 

Prof. Dr. Birgitte Schoenmakers is huisarts en prof. huisartsgeneeskunde aan de KU Leuven. Ze kent de richtlijnen die aan de Belgische huisartsen worden gegeven over de menopauze als geen ander. ​ 

“Bij vrouwen wiens levenskwaliteit sterk lijdt onder menopauzeklachten zijn de risico’s die samenhangen met het hormoongebruik zeker verantwoord." 

Liesbeth Gijsel 

Liesbeth Gijsel is wetenschapsjournalist en hoofdredacteur van ‘Eos Psyche&Brein’. Ze schreef ook het boek ‘Fuck de menopauze’, waarin ze op een toegankelijke manier misverstanden en inzichten over de menopauze op een rijtje zet. ​ 

“Stress kan de effecten van de overgang erger maken. Werken op stress verminderen, kan een verschil maken. Uit onderzoek blijkt dat yoga, mindfulness en meditatie helpen. En er zijn uitlokkende factoren voor opvliegers. Koffie, alcohol, pikant eten of suikerrijk eten kunnen die opvliegers uitlokken of verergeren.”

Ruth Delbeke 

Ruth Delbeke is vroedvrouw en menopauzeconsulent in UZ Gent. Een menopauzeconsulent helpt vrouwen om de verschillende elementen van de menopauze in een groter verhaal te plaatsen, terwijl de huisarts of specialist zich vooral richt op medische aspecten. ​ 

“Vrouwen die gezond zijn, die zich fit voelen, hebben doorgaans minder menopauzale klachten.”

Sandra Peeters 

Sandra Peeters is loopbaancoach. Zij begeleidt ook bedrijven die een menopauzebeleid willen installeren. Ze woont in Zweden, waar men op dat gebied al verder staat, maar werkt ook op de Belgische arbeidsmarkt. ​ 

“Securex deed in 2023 een onderzoek naar de impact van de menopauze op het werk. 70% van de respondenten zei dat ze niet wisten of ze het konden bespreken met hun werkgever en een kwart zei dat ze er absoluut niet over konden spreken op het werk. Er is ook een hoge drempel bij de vrouwen zelf.”

Goedele Liekens  

Tv-gezicht en politica Goedele Liekens is opgeleid als medisch seksuologe. Als voorvechtster van een betere seksuele beleving schreef ze verscheidene boeken. Ook over seks en de menopauze valt veel te vertellen. ​ 

"Sommigen noemen het de ‘menopower’, omdat het ook een kans is. Ik ken veel vrouwen die een andere job nemen, die heel goed weten wat ze zelf willen. Iedereen zegt altijd ‘later ga ik dit…’. Menopauze is die ‘later’.”

Herman Depypere 

Prof. Dr. Herman Depypere is professor gynaecologie aan de Universiteit Gent. Als gynaecoloog in UZ Gent begeleidt hij talloze vrouwen in de menopauze. Hij is een menopauze-expert en volgt het recentste onderzoek op de voet. Als voorzitter van The Belgian Menopause Society schrijft hij mee aan de richtlijnen rond een menopauzebeleid en hij is ook docent bij de opleiding tot menopauzeconsulent. Hij is een pleitbezorger voor hormoontherapie. ​ 

“Een recente studie toont ook aan dat dementie waarschijnlijk ook heel sterk door oestrogeen bepaald is. De vrouw wordt veel meer dement dan de man, niet omwille van het feit dat ze langer leeft, maar waarschijnlijk omdat oestrogeen wegvalt.”

Korte inhouden

Aflevering 1 (31/10):

In deze aflevering leren we de menospotters kennen en ontdekt Tine wat de menopauze precies is, hoe ze begint en wat de meest voorkomende klachten zijn.

Aflevering 2 (07/11):

In deze aflevering heeft Tine het over hormoontherapie, seks en onderzoekt ze hoe men vroeger omging met de menopauze.

Aflevering 3 (14/11):

In de derde aflevering bekijkt Tine het belang van levensstijl, andere mogelijke oplossingen voor menopauzeklachten en onderzoekt ze hoe je de menopauze doorkomt op je werk.

Menopauzia: vanaf 31 oktober elke donderdag rond 20.40 uur op VRT 1 en via VRT MAX.

Menopauzia is een programma van Woestijnvis voor VRT 1.